Hiện thực hóa vaccine Alzheimer
vaccine Alzheimer có thể sẽ được thử nghiệm trên người trong vòng 3-5 năm tới sau khi các nhà nghiên cứu ở Hoa Kỳ và Úc tiết lộ một công thức được cho là tác động chuyên biệt trên các protein ở não – protein đóng vai trò trong việc hình thành và phát triển bệnh Alzheimer.
Giáo sư Nikolai Petrovsky
Đồng tác giả nghiên cứu Giáo sư Nikolai Petrovsky – trường đại học Y khoa Flinders tại Úc và các đồng nghiệp cho biết sự kết hợp vaccine tạo ra kháng thể để nhằm vào mục tiêu là các protein β-amyloid và tau.
Tiến trình phát triển bệnh
Protein β-amyloid tạo thành các mảng bám, tích lũy trong não của các bệnh nhân Alzheimer; trong khi đó protein tau hình các đám rối. Sự hiện diện của hai thành phần này làm cản trở các tín hiệu trao đổi giữa các tế bào thần kinh đồng thời dẫn đến hiện tượng chết tế bào thần kinh.
Giáo sư Petrovsky giải thích với Tờ ABC Adelaide rằng: “ Các protein này tạm xem như những chiếc xe xuất hiện trên đường lái của bạn. Bạn cần loại bỏ chúng khỏi não, nói cách khác nếu bạn cứ để những chiếc xe bị hư hỏng trên đường rốt cuộc bạn cũng không thể thoát khỏi đó…Cơ bản đó là những gì xảy ra ở những người bị Alzheimer hoặc mất trí nhớ: họ có quá nhiều các protein bị phá vỡ trong não.”
vaccine kết hợp làm gia tăng đáp ứng của kháng thể với các protein của bệnh Alzheimer
Các nhà nghiên cứu đã dành hàng thập niên để tìm cách ngăn ngừa và điều trị căn bệnh này nhưng thành công vẫn còn nhiều hạn chế.
Từ năm 2002 – 2012, 413 thử nghiệm lâm sàng được thực hiện trên khắp thế giới để đánh giá độ an toàn và hiệu quả của 244 hợp chất chống lại bệnh Alzheimer. Thế nhưng chỉ có một thuốc mới được chấp nhận với tỉ lệ thành công 0.4% và chỉ có thuốc này làm giảm các triệu chứng của bệnh Alzheimer trong thời gian ngắn.
Từ các kết quả nghèo nàn qua các thử nghiệm lâm sàng, Viện sức khỏe quốc gia Hoa Kỳ (NIH) tăng tài trợ của họ cho việc nghiên cứu bệnh Alzheimer khoảng 350 triệu đô la Mỹ và tổng số tiền tài trợ trong năm nay cho quỹ lên đến 1.3 tỉ đô la Mỹ.
Giáo sư Petrovsky và các cộng sự cho biết nhờ khoản kinh phí này đã dẫn đến việc phát triển vaccine “đặc biệt” của họ – dựa trên nền tảng vaccine MultiTEP và Advax.
Nhóm nghiên cứu giải thích việc tiếp cận MultiTEP giúp sản xuất kháng thể đáp ứng cao với các protein β-amyloid và protein tau một cách độc lập hoặc kết hợp; trong khi Adavax là vaccine tá dược tiếp tục làm gia tăng đáp ứng với kháng thể.
Trong nghiên cứu của họ, các nhà nghiên cứu tìm thấy rằng công thức vaccine này có hiệu quả và dung nạp tốt trong các mô hình chuột bị Alzheimer, không có báo cáo về phản ứng có hại. vaccine này cũng có thể nhắm đến các protein trong mô não của bệnh nhân Alzheimer.
Nghiên cứu này cho thấy chúng tôi có thể miễn dịch cho bệnh nhân ở giai đoạn sớm hoặc những người khỏe mạnh có nguy cơ cao mắc bệnh Alzheimer bằng cách sử dụng vaccine kháng β-amyloid và nếu như bệnh có tiếp tục tiến triển thì dùng vaccine kháng protein tau sau đó vẫn gia tăng hiệu quả.” – Đồng tác giả nghiên cứu Giáo sư Michael Agadjanyan, viện Y học phân tử, California.
Giáo sư Michael Agadjanyan, viện Y học phân tử, California.
Theo Hiệp hội Alzheimer, khoảng 5.4 triệu người ở Hoa Kỳ đang sống chung với căn bệnh Alzheimer và con số này dự kiến sẽ tăng gần gấp ba lần vào năm 2050, trừ khi các chiến lược điều trị hiệu quả mới được phát hiện.
Các nhà nghiên cứu nói rằng họ sẽ làm việc với bốn công ty để đánh giá độ an toàn và độc tính phi lâm sàng của vaccine theo chương trình Nghiên cứu thuốc mới của cơ quan quản lý thực dược phẩm Hoa Kỳ (FDA).
Nếu vaccine này tiếp tục cho thấy sự thành công trong các thử nghiệm tiền lâm sàng, các nhà nghiên cứu nói rằng họ có thể được thử nghiệm trên người có nguy cơ cao đối với bệnh Alzheimer hoặc những người trong giai đoạn sớm của bệnh trong vòng 3-5 năm tới.
Bệnh Alzheimer (AD, SDAT) hay đơn giản là Alzheimer là một chứng mất trí phổ biến nhất. Vào năm 1906, lần đầu tiên bác sĩ tâm thần và thần kinh học người Đức Alois Alzheimer đã chỉ ra căn bệnh này không thể chữa được, mang tính thoái hóa và gây tử vong. Căn bệnh này được đặt theo tên ông. Năm 1901, Alois Alzheimer trình bày trường hợp của bệnh nhân tên Auguste D, 50 tuổi, bị mất trí.[1] Trong thế kỷ 20, từ “bệnh Alzheimer” thường chỉ dùng để định bệnh cho những người mất trí tuổi 45 đến 65 (“lẫn trước khi già”, “lẫn sớm”). Những người lớn tuổi hơn mà bị mất trí được coi như là chuyện thông thường, do tuổi cao làm “não bộ tê cứng”. Trong những năm 1970 – 1985 khoa học nhận thấy người mất trí ở các lứa tuổi khác nhau lại có triệu chứng lâm sàng giống nhau.[2]Bệnh này thường xuất hiện ở người trên 65 tuổi,[2] tuy nhiên dạng Alzheimer sớm dù không phổ biến nhưng có thể xảy ra sớm hơn rất nhiều. Năm 2006 có 26,6 triệu người mắc bệnh Alzheimer trên toàn thế giới. Dự đoán tỉ lệ mắc Alzheimer trên thế giới sẽ là 1 trên 85 vào năm 2050.
DS. Trần Lưu Hưng Nguyên
Tài liệu tham khảo:
- Medicalnewstoday.com; Alzheimer’s vaccinee steps closer with new study, 2016
- Hayk Davtyan et al., Alzheimer’s disease AdvaxCpG- adjuvanted MultiTEP-based dual and single vaccinees induce high-titer antibodies against various forms of tau and Aβ pathological molecules, Scientific Reports, 2016
