Magie với vai trò bảo vệ thận mới được biết đến dựa trên 2 cơ chế tiềm năng
Xin chào mừng quý vị đến với buổi thảo luận chuyên sâu hôm nay. À chúng ta sẽ cùng khám phá một chủ đề y khoa tôi nghĩ là khá là phức tạp nhưng cũng rất thú vị. Đó là mối liên hệ tiềm ẩn giữa mag, một khoáng chất mà có lẽ chúng ta khá quen thuộc và việc quản lý bệnh thận do tiểu đường hay còn gọi là DKD. Đây thực sự là một vấn đề sức khỏe đáng kể đấy. Và để có cái nhìn sâu sắc hơn thì chúng ta sẽ dựa trên một bài tổng quan khoa học mới tựa đề là Fox 03A nắm bắt mối liên kết giữa magia và bệnh thận tiểu đường. Bài này đang trên tạp chí Frontiers in Endocrinology mới năm 2025 thôi của nhóm tác giả Chen, Sun, Z và Su. Mục tiêu của chúng ta ngày hôm nay là đào sâu vào những phát hiện chính của bài báo này. Cụ thể là xem Mag có thể đong vai trò bảo vệ thận như thế nào khi mà có bệnh tiểu đường và đặc biệt là vai trò của một protein tên là Fox O3A. Liệu Mag có thực sự là một hướng đi mới, một tia hy vọng mới trong việc kiểm soát DKD không? Đó là câu hỏi lớn.
Hiểu rõ về DKD và những cái cơ chế phân tử đằng sau nó là cực kỳ quan trọng. Vì DKD nó không chỉ là biến chứng thường gặp mà còn là một trong những cái nặng nề nhất của tiểu đường. Nó có thể dẫn đến suy thận giai đoạn cuối. Cho nên cái nhu cầu tìm ra các liệu pháp mới hiệu quả hơn là rất cấp thiết bởi vì các điều trị hiện tại dù cũng có giúp ích nhưng mà vẫn chưa đủ để chặn đứng hoàn toàn bệnh ở nhiều người thì cái việc khám phá vai trò của các yếu tố như là khoáng chất ma này đúng là một hướng nghiên cứu rất hấp dẫn.
Vâng, vậy chúng ta hãy bắt đầu tìm hiểu sâu hơn. Theo bài báo ấy thì cái gốc rễ của vấn đề trong DKD chính là tình trạng đường huyết tăng cao kéo dài. Nghe thì có vẻ đơn giản nhưng mà hậu quả ở cấp độ tế bào thì lại cực kỳ phức tạp. Nó dẫn đến việc sản sinh quá mức và tích tụ các phân tử gọi là các loại oxy phản ứng hay là AOS.
Đúng vậy. Mấy cái phân tử ROS này nó giống như là những kẻ phá hoại tí hon nhưng mà rất nguy hiểm bên trong tế bào. Khi mà chúng dư thừa thì sẽ gây ra tình trạng gọi là stress oxy hóa. Nó làm hỏng đủ thứ quan trọng từ protein, lipid cho đến cả DNA. Mà không chỉ thế đâu, bài báo còn chỉ ra là cái stress oxy hóa này nó còn góp phần gây ra một kiểu chết tế bào khá là đặc biệt gọi là feroptrosis. Đại khái là tế bào tự hủy do rối loạn chuyển hóa sất và tích tụ lipit độc hại. Rồi cả tiể cái nhà máy năng lượng của tế bào ấy cũng bị rối loạn chức năng nữa. Tất cả những cái tổn thương này nhất là ở tế bào thận nó cứ tích tụ dần làm chức năng thận suy giảm rồi sơ hóa mất chức năng vĩnh viễn rất nguy hiểm.
À vậy là bức tranh tổn thương thận do đường huyết cao nó khá là nhiều tầng lớp phức tạp và dựa bối cảnh đó thì bài báo giới thiệu ma dê giống như là một nh nhân vật có thể tạo ra sự khác biệt. Ma dê thì mình biết là khoáng chất thiết yếu rồi, tham gia vào rất nhiều phản ứng enzyme nhưng mà nghiên cứu này lại tập trung vào cái đặc tính chống viêm và nhất là chống oxy hóa của nó. Cái này thì rất có ý nghĩa đối với DKD.
Ừ, bài báo cũng liệt kê một số lợi ích khá cụ thể mà ma lại trong các mô hình nghiên cứu về dd. Ví dụ như là giúp giảm sơ hóa thận này, tức là giảm cái sự hình thành mua sẹo, làm thận cứng lại. Rồi nó còn giúp duy trì cấu trúc và hoạt động bình thường của ống thận nữa. Bộ phận rất quan trọng đến lọc máu. Ngoài ra, Ma dê còn được thấy là cải thiện chức năng tế bào nội mô, cái lớp lót mạch máu ấy và hỗ trợ điều hòa lưu lượng máu trong thận. Mấy yếu tố này đều quan trọng cho thận khỏe. Vâng, đó là những lợi ích quan sát được ở cấp độ mô và cơ quan. Nhưng mà cái làm cho nghiên cứu này sâu sắc hơn chính là nó cố gắng lý giải tại sao làm thế nào ma làm được những việc đó ở cấp độ phân tử. Một phần câu trả lời thì nằm ở khả năng chống oxy hóa trực tiếp của mag. Nó là đồng yếu tố cho nhiều enzyme chống oxy hóa quan trọng ví dụ như là superoxide desmutase. Nói cách khác là nó giúp hệ thống phòng thủ tự nhiên của cơ thể mình hoạt động tốt hơn mà bản thân yông ma cũng có thể trực tiếp trung hòa một số loại rose nữa. Hơn nữa nó còn có vẻ như là kích thích tế bào sản xuất thêm các protein chống oxy hóa khác, tăng cường phòng vệ nói chung.
Dạ. Vậy tức là có cơ chế bảo vệ trực tiếp. Nhưng mà đây có lẽ là lúc mà câu chuyện nó thực sự trở nên sâu sắc hơn nữa này. Khi mà bài báo đi vào các con đường tín hiệu tế bào, họ nói là ma có thể giảm stress oxy hóa bằng cách tác động vào một hệ thống phức tạp gọi là con đường P3, KATF, Oxiotria. Nghe tên thì có vẻ hơi hơi kỹ thuật một chút nhưng mà con đường này dường như là mục tiêu quan trọng.
Đúng rồi đấy ạ. Cái con đường Pi3Kt này thì thường được biết đến là một hệ thống tín hiệu chủ chốt. Nó liên quan đến sự phát triển, sống còn và chuyển hóa của tế bào. Nó giống như là một mạng lưới thông tin liên lạc rất phức tạp bên trong tế bào vậy. Và Fox 3A, cái nhân vật chính mà bài báo nhấn mạnh lại là một thành phần rất quan trọng trong mạng lưới này. Fox 3A nó là một yếu tố phiên mã, tức là một loại protein có thể bật hoặc tắt các gen. Và điều đặc biệt là nhiều gen mà Foxo 3A kiểm sát ấy lại mã hóa cho các protein có chức năng chống oxy hóa và sửa chữa tế bào. Quan trọng lắm.
À thế thì nếu tôi hiểu đúng, Foxo 3A này nó giống như là một vị chỉ huy điều khiển một đội quân bảo vệ tế bào chống lại stress oxy hóa.
Vâng, có thể hình dung nôm na là như vậy. Bình thường khi mà con đường PI3 Kekichi hoạt động mạnh, ví dụ như khi có tín hiệu tăng trưởng thì nó thường lại ức chía Foxoba. Nó giữ cho vị chỉ vi này ở ngoài nhân tế bào không hoạt động được. được. Tuy nhiên, bài báo này lại gợi ý rằng Ma bằng một cách nào đó có thể điều chỉnh hoạt động của con đường Pia 3 KKT trong cái bối cảnh stress oxy hóa của DKD. Và điều này dẫn đến việc kích hoạt Fox 3A. Khi được kích hoạt thì Fox 3A sẽ đi vào nhân tế bào và da lạnh sản xuất các protein bảo vệ. Việc ma có thể đánh thức được cái yếu tố bảo vệ quan trọng này đúng là một phát hiện rất đáng chú ý,
rất thú vị. Nhưng mà hình như câu chuyện về cơ chế bảo vệ của ma nó vẫn chưa dừng lại ở đó. Bài báo còn đề cập một con đường tín hiệu khác liên quan đến việc ức chế Feroptosis, cái chết tế bào do sắt mà lúc nấy chúng ta có nói tới trong tế bào biểu mô ống thận. Lần này là thông qua con đường AMPK Foxer NRF2 lại một loạt chịu viết tắt nữa.
Vâng, khoa học phân tử thì thường thế nhưng mà mình có thể giải mã được AMPK là một enzyme quan trọng khác thường được xem là cảm biến năng lượng của tế bào. Nó được kích hoạt khi tế bào bị thiếu năng lượng hoặc là bị stress. Thì cũng giống như PI3Kt, AMPK cũng có thể ảnh hưởng đến Fox3a. Ngoài ra, con đường này còn liên quan đến NF2, một yếu tố phiên mã khác cũng rất nổi tiếng với vai trò điều hòa phản ứng chống oxy hóa và chống độc thì bài báo cho rằng Magica có thể kích hoạt rồi từ đó tác động lên cả Fox3A và NRF2. Kết quả cuối cùng là tăng cường khả năng phòng vệ của tế bào ống thận chống lại feroptosis. Mà việc bảo vệ mấy cái tế bào ống thận này thì lại cực kỳ quan trọng vì chúng làm phần lớn công việc lọc và tài hấp thu của thận mà.
À vậy là magie không chỉ tác động lên một con đường mà là ít nhất hai con đường tín hiệu quan trọng. Và cả hai đều có vẻ như hội tụ tại Fox3A này. Đồng thời lại còn liên quan đến các yếu tố bảo vệ khác như NRF nữa. Đó dường như chính là những gì mà bài báo đang chỉ ra. Và còn một điểm nữa cũng được đề cập ngoài việc chống stress oxy hóa và feroptosis thì ma còn được cho là giúp điều hòa hai quá trình tế bào khác nữa mà có thể trở nên bất thường trong DKD. Đó là quá trình tự thực autopagi và apoptosis chết tế bào theo chương trình. Autofagy thì là quá trình tế bào tái chế các thành phần cũ hỏng nhưng nếu quá mức hoặc sai cách thì cũng có hại. Aposis là cơ chế tự hủy có kiểm soát nhưng mà nếu xảy ra quá nhiều thì cũng dẫn đến mất mô suy giảm chếc măng. Việc ma có thể giúp kiểm soát cả hai quá trình này cho thấy một vai trò điều hòa còn rộng hơn nữa của nó.
Vậy nếu nhìn tổng thể lại thì dường như ma đang hoạt động trên rất nhiều mặt trận cùng lúc nhỉ. Vừa giảm ROS trực tiếp, vừa tăng cường enzim chống oxy hóa, lại vừa điều chỉnh các con đường tín hiệu phức tạp như PI3K, AKT và AM. K rồi kích hoạt các yếu tố phiên mã bảo vệ như Fox 03A, NEF2 và kiểm soát cả Ferotosis, apothes nữa. Có vẻ như Fox 03A thực sự là một mít trung tâm ở đây.
Chính xác ạ. Đó chính là cái luận điểm cốt lõi mà các tác giả của bài tổng quan này muốn nhấn mạnh. Họ đặt Fox O3A vào vị trí một điểm hội tụ quan trọng, nơi mà những ké tác động có lợi của ma được thể hiện rất rõ. Bằng cách điều chỉnh hoạt động của Fox3A, Ma có thể khởi động cả một loạt các phản ứng bảo vệ tế bào thận khỏi tổn thương do môi trường đường huyết. Sao?
Thế thì dựa trên tất cả những bằng chứng này, từ phân tử đến tế bảo, các tác giả họ đã đưa ra đề xuất gì cho ứng dụng sức tế?
Vâng, họ đề xuất rằng việc bổ sung mag có thể được xem xét như một chiến lược lâm sàng tiềm năng, mục đích là để làm giảm bớt hoặc là làm chậm lại sự tiến triển của DKD. Đây là một đề xuất tôi nghĩ là khá hấp dẫn bởi vì Mag là một khoáng chất tương đối an toàn, cũng rẻ tiền và dễ kiếm. Nó mở ra khả năng về một phương pháp hỗ trợ thậm chí là phòng ngừa mới.
Nghe thì rất hứa hẹn nhưng mà Chắc chắn là vẫn còn nhiều việc phải làm trước khi điều này trở thành một lời khuyên y tế chính thức phải không ạ?
Chắc chắn rồi ạ. Đây là lúc mà chúng ta cần phải nhấn mạnh sự thận trọng. Những phát hiện này thì chủ yếu vẫn dựa trên các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm và trên mô hình động vật thôi. Để mà xác nhận được hiệu quả và an toàn trên người thì chúng ta cần các thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên có đối chứng gọi là RCT mà phải quy mô lớn và thiết kế tốt. Các nghiên cứu này cần trả lời những câu hỏi rất quan trọng. Liều lượng ma tối ưu là bao nhiêu? Dùng loại ma nào vì tốt nhất? Oxit, citr hay là Rồi hiệu quả thực sự trên các chỉ số lâm sàng như là tốc độ lọc cầu thận, GFR hay là amumin liệu thì thế nào và liệu có tác dụng phụ nào đáng lo ngại ở các nhóm bệnh nhân cụ thể không? Cho nên dù tiềm năng là có thật, chúng ta vẫn cần thêm rất nhiều bằng chứng lâm sàng vững trắc luận.
Vâng. Vậy thì tóm tắt lại những gì chúng ta đã trao đổi, bức tranh hiện ra là gì? Bệnh thận tiểu đường là một biến chứng nghiêm trọng, phức tạp, trong đó stress, oxy hóa và tổn thương tế bào đóng vai trò trung tâm. Và bài đánh giá khoa học này đã cho thấy bằng chứng rằng Ma, một khoáng chất thiết yếu có tiềm năng đáng kể để bảo hệ thận. Cơ chế thì rất đa dạng, bao gồm cả tác dụng chống oxy hóa trực tiếp lẫn khả năng điều chỉnh các con đường tín hiệu nội bảo quan trọng như PI3K, AKT Fox 3A và AMK Fox3A, NRF2. Và đặc biệt là vai trò của maze trong việc kích hoạt yếu tố bảo vệ Foros O3A dường như là một điểm nhấn then chốt.
Hoàn toàn chính xác, nghiên cứu này nó góp phần củng cố một quan điểm là các vi chất dinh dưỡng như ma không chỉ đơn giản là thành phần cấu trúc hay là đồng yếu tố đâu. Chúng thực sự là những phân tử điều hòa sinh học rất mạnh mẽ, có thể tác động đến cách tế bạo của chúng ta phản ận với stress và bệnh tật. Nó cung cấp một cái cơ sở lý luận khoa học vững chắc để chúng ta tiếp tục nghiên cứu ma dê như một liệu pháp tiềm năng trong quản lý DKD. Nhưng xin nhắc lại một lần nữa, cái con đường phòng thí nghiệm đến phòng khám thì vẫn còn khá dài và đòi hỏi sự kiểm chứng lâm sàng hết sức nghiêm ngặt.
Vâng và để kết thúc buổi thảo luận hôm nay, tôi muốn đặt ra một câu hỏi mở, một suy ngẫm cuối cùng. Nếu như maê có thể điều chỉnh một yếu tố phiên mã quan trọng như Fox3A để chống lại tổn thương trong bệnh thận tiểu đường thì liệu điều này có gợi ý rằng các vi chất dinh dưỡng khác ví dụ như là kẽm, selen hay là một số vitamin nào đó cũng có thể tương tác với Fox 3A hoặc các yếu tố phiên mã khác theo cách tương tự không? Và liệu những cái tương tác đó có thể đóng vai trò trong việc điều chỉnh sự tiến triển của không chỉ DKD mà còn là các bệnh mãn tính phổ biến khác như là bệnh tim mạch, thoái hóa thần kinh hay thậm chí là ung thư? Đây có lẽ là một lĩnh việc nghiên cứu đầy hứa hẹn cho tương lai đái để chúng ta tiếp tục khám phá.
